Opšti podaci o opštini Novi Kneževac
Opština Novi Kneževac nalazi se u najsevernijem delu Banata, a severoistočnom delu AP Vojvodine. Pripada Severnobanatskom okrugu. Prostire se na 305 kvadratnih kilometara od čega poljoprivredno zemljište zauzima 26.764 hektara, a šume 161 ha. Centar se nalazi na nadmorskoj visini od 80m i ima 6.960 stanovnika.
Opštinu sačinjava devet naseljenih mesta: Banatsko Aranđelovo, Đala, Majdan, Novi Kneževac, Podlokanj, Rabe, Siget, Srpski Krstur i Filić. Na severu se graniči sa susednom Mađarskom, a na istoku, u dužini od 14,9km sa Rumunijom, u južnom delu sa opštinom Čokom, dok na zapadu reka Tisa čini prirodnu granicu između opština Novi Kneževac i Kanjiža.
Popis stanovništva iz 2011. godine pokazuje da u Opštini živi 11.269 stanovnika, najviše srpske nacionalnosti – 57,2%, a zatim mađarske – 28,5%, pa romske – 8,2%. Mađari naseljavaju mesta Rabe i Majdan, dok su Romi u Banatskom Aranđelovu i Srpskom Krsturu.
Opšti podaci o poljoprivredi u Novom Kneževcu
Istorija Novog Kneževca
Najstariji tragovi života na ovoj teritoriji datiraju sa početka petog milenijuma p.n.e. i pripadaju Kereškoj neolitskoj kulturi. Nakon Kereške kulture smenjuju se ovde Potiska, Tisapolgarska i Bodrokeresturska kultura. Iz ovog perioda ljudske istorije sačuvani su brojni arheološki lokaliteti, a važno je pomenuti nekropolu iz bakarnog doba Bodrokeresturske kulture sa svoja 53 groba iz Podlokanja, koja je od izuzetnog evropskog značaja i dobro je istražena.
Zbog svog geografskog položaja ova teritorija nalazila se na putu različitih i brojnih naroda, kao što su: Sarmati, Gepidi, Huni, Avari, Sloveni, Bugari, Mađari, Mongoli i Turci. Sarmati, narod iranskog porekla, su opstali ovde skoro pet vekova uprkos najezdi Gepida i Huna, izazvanoj Velikom seobom naroda. Avari na ove prostore prodiru sa Kavkaza 567. godine i zadržavaju se skoro tri veka.
824. godine slovensko i avarsko stanovništvo pod vlašću je Bugara, a 895. bila je prelomna jer je vizantijski car Lav VI pozvao mađarska plemena da dođu u Panoniju i pomognu mu u odbrani Vizantije od Simeona I Bugarskog. Savez od sedam mađarskih plemena dolazi u Panoniju 896. godine,a hristijanizacija, odnosno pokrštavanje Mađara počinje u X veku.
Prvo pisano pominjanje Novog Kneževca datira iz vremena Ugarske države. Tada se on pominje kao Cnesa, Kenesa, Kenesna, odnosno Kneža i označava kneževo mesto. Novi Kneževac ili Rev Kanjiža, kako se tada zvao, u XIII i XIV veku bio je u posedu ugarskih kraljeva, a status varošice sa pravom održavanja godišnjih i nedeljnih vašara dobio je 1329. godine. Kneževčani, međutim, u vreme kralja Žigmonda Luksemburškog 1401. godine gube svoja građanska prava i sve do 1509. godine bivaju vlasništvo porodice Čaki.
Kanjiža, odnosno Novi Kneževac kako se tada zvao, je od 1551. godine, pa sve do potpisivanja Požarevačkog mira bio pod Turskom vlašću. Veliki deo stanovništva se nakon ratova vođenih između Ugarske i Turske razbežao, pa su Turci, da bi ponovo naselili stanovništvo, uveli poreske olakšice. Kanjiža je bila moćan i važan privredni centar u vreme osmanlijske vlasti, a država je od poljoprivrede ubirala najviše prihoda.
U jesen 1716. Turska Kanjiža je konačno ušla u sastav Habzburške monarhije, a to je mirom u Požarevcu 1718. godine, kada je granica pomerena na Dunav, konačno i potvrđeno. Teritorija Turske Kanjiže bila je ponovo opustošena, stanovništvo se razbežalo i vladale su epidemije kuge, malarije, trbušnog tifusa.
Da bi povratio ljude bečki dvor je preduzimao različite mere, a jedna od njih bila je naseljavanje graničara iz potisko-pomoriških šančeva. Na taj način su, 1753. godine, na prazno mesto pored Turske Kanjiže naseljeni Srbi graničari. Mesto je nazvano Jozefdorf. Težeći da još više ubrza napredak i razvoj Banata, Beč donosi odluku o rasprodaji komorskih dobara i tako Tursku Kanjižu, 1781. godine, na licitaciji kupuje Marko Đurković, bogati trgovac iz Novog Sada.
Marko Djurković je kupovinom poseda postao gospodar od Turske Kanjiže, uživao je sva feudalna prava i dobio plemićku titulu de Servijski. 1792. godine počeo je da gradi jedan od najlepših dvoraca toga vremena u Vojvodini, a upamćen je kao osnivač “Stipendarius Servickianus”, prve i, u to vreme, najveće srpske stipendijske zadužbine za srpsku decu.
Nasledio ga je njegov sin jedinac, Đorđe Đurković de Servijski, koji je, kao i otac, bio veliki dobrotvor i koji je nastavio i udvostručio stipendijsku zadužbinu svoga oca. Đorđe je uspeo da od Turske Kanjiže stvori značajan trgovački centar, ali i da ona, 1832. godine, dobije rang varošice. Bio je prijatelj kneza Miloša Obrenovića, a krstio je našeg poznatog pesnika Jovana Jovanovića Zmaja. Pontonski most na Tisi podigao je 1845. godine, da bi 1847. započeo i izgradnju katoličke crkve u Turskoj Kanjiži, a koja je završena nakon njegove smrti. Bio je na strani srpskih ustanika 1848. godine u vreme revolucije.
Sa pravom se može reći da su Bela i Emil Talijan najznačajniji za razvoj Turske Kanjiže. Emil je bio načelnik sreza, a Bela je, u vladi Mađarske, bio ministar poljoprivrede i 1911. godine dobio titulu barona. Bela i njegova supruga, Marija Bajić od Varadije, praunuka kneza Miloša Obrenovića, učinili su mnogo za svoje mesto- podigli su železničku stanicu, zabavišta, postavili pontonski most, izgradili sreski sud, otvorili fabriku svile, a za njihovog vremena, takođe, uređen je kej uz Tisu, osnovana je centralna štedionica, kaldrmisana glavna ulica i započeta je elektrifikacija mesta.
Samo neke od znamenitih ličnosti koje su rođene i živele na teritoriji Opštine su: pozorišni i filmski glumac Milan Ajvaz, glumica i spikerka Olga Adam…
Ova Opština teritorijalno obuhvata najveću depresiju Panonske nizije. Nalazi se na 46° 03´ severne geografske širine i 20° 06´ istočne geografske dužine, na lesnom platou koji je ostrvskog karaktera i ispresecan aluvijalnim ravnima. Postoje i manja lesno-peščana eolska uzvišenja- grede i humke. Klima je umereno-kontinentalna.
U opštini Novi Kneževac, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 1.435 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno (njih 927), a zatim pšenicu i krupnik – 557 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode lucerku – 378 i suncokret (299).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,37%), a ostalo su pravna lica.
Ratarstvom, svinjama i živinom kombinovano bavi se ukupno 131 gazdinstvo, njih 132 se bavi različitim ratarskim kulturama kombinovano, a najviše je gazdinstava specijalizovanih za žitarice (412).
Poljoprivredom se u Novom Kneževcu bavi 3.237 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Novom Kneževcu, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 78,17%, dok je udeo žena mnogo manji i iznosi 21,83%.
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su žene u većini i ima ih 57,10%.
