Postoji li nada za višegodišnje žitarice? DA! Glavna odlika hrane koju proizvodimo jeste da su gajene biljke uglavnom jednogodišnje kulture koje, rastu, rađaju i zatim bivaju požnjevene tokom iste sezone. Za poljoprivrednike to znači da svake godine moraju da pripreme zemljište i iznova seju, što pored troškova kojima su izloženi i prihode čini manje izvesnim, posebno kada su kao sada, cene goriva i hemije naglo porasle.

Zar ne bi bilo lepo i pre svega korisno, kada bismo gajene useve mogli da posadimo jednom i da zatim, tokom više godina nastavimo da ubiramo plodove sa istih biljaka?

Pročitajte još

Hidroponika i aeroponika – savremene tehnike gajenja biljaka

Agrokutak

12/08/2023

Kako se vrši biološka sterilizacija zemljišta

Ratarstvo

04/09/2018

Da li je to moguće? Pa zapravo i jeste, na Institutu za zemljište u Kanzasu rade na ukrštanju useva i pretvaranju kultura, poput pšenice, iz jednogodišnje u višegodišnje biljke.

Naučne metode razvoja višegodišnjih kultura

Jedan način je ukrštanje postojećih jednogodišnjih useva sa daljim višegodišnjim rođacima. Kada je uspešno, ovakvim oplemenjivanjem se dobijaju biljke, koje održavaju prinos i kvalitet semena sličan jednogodišnjem roditelju, dok nasleđuju višegodišnji način života od drugog roditelja.

Drugi način je pripitomljavanje višegodišnjih useva sa poželjnim odlikama. Ono počinje identifikacijom vrsta sa jednom i ili više dobrih karakteristika, kao što su: visok i konzistentan prinos semena, sinhrono cvetanje, sazrevanje i zadržavanje semena (koji se takođe naziva nelomljivost).

Daljom selekcijom najboljih biljaka vrši se unakrsno oprašivanje, a dobijeno seme se sadi kako bi se proizvela sledeća poboljšana populacija za razmnožavanje.

Prednosti gajenja višegodišnjih žitarica

1. Višegodišnje biljke ne moraju biti ponovo zasejane ili presađene svake godine, tako da nije potrebno godišnje oranje ili primena hemije za borbu protiv korova i bolesti. Zbog čega je to važno? Gajene kulture takmiče se sa korovskim biljkama za svetlost hranu i vodu i zbog toga ih poljoprivrednici suzbijaju mehanički ili hemijski. Na taj način se narušava struktura i plodnost zemljišta, a oslobađa se i značajna količina uglenika koji završava u atmosferi kao CO2.
2. Višegodišnji zasadi su robusni, štite zemljište od erozije i poboljšavaju strukturu zemljišta. Oni povećavaju zadržavanje hranljivih materija u ekosistemu, skladištenje ugljenika u zemljištu  i infiltraciju vode, i mogu doprineti prilagođavanju i ublažavanju klimatskih promena. Sve u svemu, oni pomažu da se osigura sigurnost hrane i vode na duži rok.
3. Takođe, višegodišnji zasadi smanjuju potrebu za skupim inputima i svode operativne troškove obrade tla i sadnje na minimum, čime doprinose smanjenju ekonomske nestabilnosti sa kojom se  poljoprivredni proizvođači stalno susreću.

S obzirom da žitarice čine preko 70% naše globalne kalorijske potrošnje i preko 70% naših globalnih poljoprivrednih površina, prelazak sa godišnjeg modela na višegodišnji model je najbolja šansa koju imamo da stvorimo istinski regenerativnu budućnost hrane.

Višegodišnji hibridi američkog Instituta za zemljište

Višegodišnje žitarice: Višegodišnji sirak

Sirak je tropska trava koja je prvo pripitomljena kao kultura u podsaharskoj Africi. Poput jednogodišnjeg sirka, višegodišnji hibridi održavaju dobar prinos semena, ali još uvek nije postignuta odgovarajuća veličina i ukus semena. Višegodišnji hibridi Instituta za zemljište se testiraju u nekoliko subsaharskih afričkih zemalja kako bi se utvrdilo da li mogu da opstanu tokom sušnih sezona.

Višegodišnje žitarice: Višegodišnja pšenica

Proizvedeni hibridi nastali su ukrštanjem jednogodišnjih vrsta pšenice – posebno durum pšenice koja se koristi za pravljenje testenina – sa vrstama pšenične trave, uključujući srednje pšenične trave

Višegodišnje žitarice: Višegodišnji pirinač

U saradnji sa pokojnim naučnikom i dekanom poljoprivrednog fakulteta u Junanu u Kini, Juen Lungpingom,  razvijen je višegodišnji pirinač koji rađa dva puta godišnje i do sada je osam puta požnjeven.