Proizvodnja rasada je vrlo bitan momenat u celoj tehnologiji povrtarske proizvodnje i greške koje nastanu u proizvodnji rasada zapravo ne mogu kasnije tehnološkim postupcima da budu ispravljene. AGROmedia je sa stručnjacima iz ove bolasti napravila video vodič koji se sastoji iz 3 faze: proizvodnje rasada u kontejnerima, ukorenjavanje i sadnja biljka na stalno mesto i najčeće greške tokom faze intenzivnog rasta.
FAZA 1: Proizvodnja rasada u kontejnerima
Dobra proizvodnja rasada podrazumeva biljku koja je mlada, sa dobro razvijenim belim korenovim sistemom, sa jako razvijenim zelenim kotiledonim listovima, bez simptoma nedostataka makro sekundarnih i mikro elemenata na samom listu, rekao nam je dipl. inž Goran Radovanović.
Možda vas zanima
Prema njegovim rečima, rasad ne sme da ima na sebi potpuno razvijene cvetne elemente, već je neophodno da oni budu ispoljeni kasnije u proizvodnji, u fazi ukorenjavanja, na stalnom mestu.
Što se tiče tehnologije proizvodnje predlažu se pravovremeni rokovi setve, izbor odličnog supstrata za početne faze razvoja biljaka, a to je Kekkila supstrat. On je jako bitan kao podloga za pravilno razvijanje biljke sa regulisanom pH vrednošću i proračunatim sadržajem hraniva. Veoma je važno da se biljka od samog početka nahrani biostimulativnim hranivima, sa specijalnom kompozicijom makro sekundarnih i mikro nutrijenata.
Kako se ne bi pravile greške prilikom proizvodnje rasada, Radovanović savetuje da se vodi računa da biljka ima optimum uslova u pogledu svetlosti, temperature, čistog vazduha i hraniva. U rasadu, gotovo svi ovi parametri mogu da budu kontrolisani.
Svetlost kontrolišemo izborom kvalitetne folije. Takođe, kontrolišemo indirektnim putem izborom roka za setvu.Jedna od najčešćih grešaka je odabir veoma ranog roka setve, a to znači da će biljka imati manje svetlosti na raspolaganju prirodnim putem.
Što se tiče temperature, ona može da se kontroliše elektrogrejačima, a tu je bitno da temperatura ne silazi ispod optimuma za jednu biljnu vrstu (na primer, kod paradajza je to 9 stepeni), ali isto tako da temperatura ne prelazi preko gornje granice, jer sve što je van optimuma biva problematično za biljku, koja usporava svoje fenofaze razvoja, što rezultira odlaganjem plodonošenja.
Što se tiče regulacije čistog vazduha, neophodno je redovno provetravanje objekta, kako bi došlo do izmene vazduha. U toku dana biljci treba puno ugljen dioksida, a tokom noći kiseonika, te Radovanović predlaže provetravanje i u dnevnim i u noćnim satima.
„Biljka od svog prvo dana uzima hraniva iz supstrata, na prvom mestu korenom. Deo rezervi troši iz semenke, međutim, čim dođe do razvoja korena, biljka dolazi u dodir sa supstratom i ukoliko u tim ranim fazama primenimo biostimulativne proizvode sa mikroelementima, sa naglašenim sadržajem fosfora, biljka drastično drugačije izgleda i opredeljuje svoj porast u generativnom pravcu”, objašnjava Radovanović.
Prema njegovim rečima, to znači da, recimo, biljke paradajza u periodu proizvodnje rasada diferenciraju rod za prva tri grozda. Od toga zavisi kakav će biti rani rod paradajza, od koga vrlo često zavisi i finansijski rezultat u proizvodnji.
Greške su najčešće povezane za neadekvatne rokove setve. Ide se sa suviše ranom setvom; vrlo često zbog nekih radova u objektima, gde biljke treba da budu iznešene na stalno mesto dolazi do kašnjenja u sadnji, pa biljke rasada budu previše stare, izdužene, itd.
Sledeća greška je vezana za gustinu biljaka na tom prostoru, odnosno bira se kontejner koji ima suviše veliki broj otvora i biljke moraju brzo da se pikiranjem iznesu sa tog prostora dalje, što proizvođači nisu u stanju da sprovedu. U tom pregustom sklopu biljke prebrzo rastu i izdužuju se, i nemaju adekvatne uslove razvoja, kako u pogledu korena tako i nadzemnog dela, objašnjava Radovanović.
Prema daljim navodima Radovanovića, greške u proizvodnji rasada su vezane i za nedostatak hraniva. Koristi se čista voda koja obično sa sobom nosi visok sadržaj bikarbonata, sulfata, hlorida; nekih neadekvatnih soli koje nisu hrana biljkama i povišenu pH vrednost, i te biljke bivaju onemogućene da usvajaju dobra hraniva.
Stručne službe predlažu pravovremene rokove setve, izbor odličnog supstrata za početne faze biljaka, a to je Kekkila professional supstrat. Zatim, odabir pravih kontejnera (posuda) za gajenje biljaka. Ukoliko se radi rasad iz pikiranja kontejneri ne treba da budu sa većim otvorom od 60-66 rupa. Ukoliko se radi o direktnoj proizvodnji rasada kontejneri su sa 40 otvora.
FAZA 2: Ukorenjavanje biljaka i sadnja rasada u plastenik
Pre samog postupka sadnje dobro odnegovanog i kvalitetnog rasada moramo pristupiti kvalitetnoj obradi zemljišta i nadoknadi nutrijenata koje su u prethodnoj proizvodnji iznele biljke.
„To su dobre NPK kompozicije, sa naglašenim sadržajem kalijuma i mikrolementima u svom sastavu, kao i kalcijumove formulacije“, navodi Radovanović.
Tom prilikom treba koristiti i zemljišne insekticide kao preventivu na duži period i zaštitu od štete koju mogu da naprave insekti.
„Sledeća važna stvar je da se ispoštuje sklop biljaka. To znači da na plastenik, recimo 8 metara širine, proizvođač je po preporuci naše stručne službe, odlučio da stavi samo 4 reda (4 banka). U konkretnom slučaju zbog vododržljivosti zemljišta proizvođač nije pravio banak već je postavio foliju po ravnom zemljištu. Ukoliko imamo teži tip zemljišta, neophodno je postaviti i bankove kako bismo eleminisali štetni uticaj suvišne vlage u tim početnim fazama razvoja“, objašnjava Radovanović.
Prema njegovim rečima, jednostavnom računicom, ukoliko je za ranu proizvodnju u optimalnom roku po kvadratnom metru potrebno da bude 2,7-2,8 biljaka, računamo širinu i dužinu plastenika i ukupan broj biljaka. Ukupan broj biljaka delimo sa 4 zbog 4 banka i na osnovu dužine plastenika i broja biljaka po svakom banku sračunavamo tačno rastojanje od biljke do biljke u redu. U konkretnom slučaju to je oko 20 cm. Na taj način se obezbeđuje biljkama prostor u budućim fazama razvoja, odnosno da imaju dobar sklop.
„U sadnji u jednom redu sa dve žice omogućavamo biljkama da rastu u ipsilon formi, tako da su biljke u početnim fazama razvoja blizu, a kako rastu tako se u prostoru razdvajaju i hvataju svoj novi životni prostor“, kaže Radovanović.
On ističe da je pri samom postupku sadnje biljaka veoma važno biljkama dati adekvatnu formulu hraniva. U prvih nekoliko nedelja vegetacije plodovito povrće troši 90% od ukupne količine fosfora, stoga je neophodno biljkama dati naglašene fosforne formulacije, tipa 5:55:10. Zalivanje sa ovim hranivom vrši se pri samom postupku sadnje i nakon toga se pristupa restriktivnom zalivanju, odnosno držimo biljke bez vode što duži vremenski period.
„U tom periodu, biljke treba da spuste koren u dublje slojeve tragajući za vodom i na taj način se obezbeđuje veća stabilnost u kasnijoj proizvodnji. U dubljim slojevima zemljišta, nalaze se stabilniji sadržaj hraniva, konstantnija je temperatura, nema velikih temperaturnih variranja, hraniva bivaju spuštena iz površinskih u dublje slojeve i biljka na taj način napravi snažniji i strukturniji koren. Ono što je bitno je da rasad ne bude stariji od 40 dana. Mlada biljka sa belim korenom i aktivnim kotiledonima doprinosi da biljka nakon sadnje uđe u fazu ukorenjavanja. Dobro napravljen koren omogućava biljci snažan vegetativni porast i tek onda, kada biljka uspostavi normalnu lisnu masu, ulazi u fazu cvetanja“, objašnjava Radovanović.
Najčešće greške koje proizvođači prave kod same sadnje, a prema rečima Radovanovića, su upotreba prestarelog rasada, gde biljke već imaju formirane ili čak i otvorene cvetove i tada biljka nema vremena da uradi ukorenjavanje i razvijanje lisne mase.
Preporuka stručne službe je da u slučajevima kada se kasni sa rasadom i sa sadnjom budu uklonjene cvasti. Cele cvetne grane ili pojedinačni cvetovi (kod paradajza, paprike ili krastavca) treba da budu uklonjeni sa biljaka. Na taj način biljka se rasterećuje i dobija mogućnost da krene prvo u ukorenjavanje, a onda u vegetativni porast, pa tek onda da ispolji svoju generativnost.
„Proizvođači najčešće greše u temperaturi u objektu zbog uštede toplotne energije i izostavljaju postupke vetrenja objekta, a kako bi sačuvali temperaturu. Preporuka je da, bez obzira na vremenske prilike, plastenici budu više puta otvarani makar na kratko kako bi došlo do izmene vazduha. Sa time će se smanjiti količina vlažnog vazduha u objektu čime se i smanjuje mogućnost razvoja infektivnih bolesti, odnosno nastajanje raznih fito patogena na biljnom materijalu“, ističe Radovanović.
Još jedna greška koju on navodi je ta, da proizvođači kreću u proizvodnju sa nedovoljnim količinama fosfornih hraniva i nakon toga malteriraju biljke čistom vodom, koja ima neadekvatne parametre i vodom u kojoj nema hraniva već neke druge štetne soli. Visok pH često blokira usvajanje bitnih elemenata kod biljaka, a na taj način se i temperatura zemljišta snižava jer je obično voda hladna. Dolazi do ispiranja hraniva iz te površinske zone korena, a biljke ne tragaju za vodom u dubljim slojevima, već su prinuđene da koren formiraju u tom plitkom površinskom sloju, gde je idelna proporcija u zemljištu, trećina vazduha, trećina vode, trećina čvrste faze, kako bi imali optimalne uslove za razvoj korisnih mikroorganizama u zoni korena. To su simbiotski mikroorganizmi, a kako Radovanović dalje navodi, oni zapravo pomažu biljkama da dođu do pristupačne hrane.
„Presudan uticaj u razvoju mladih biljaka ima količina i kvalitet svetlosti koji je na raspolaganju biljkama nakon rasađivanja. Ono što je bitno jeste da folija omogući fotosintetsku aktivnu radioaktivnost – FAR, odnosno selektovanu svetlost koja prija biljkama i da folija nije suviše stara kako ne bi gubila svoja svojstva i karakteristike koje proizvođač propisuje. Indirektna mera koja utiče koliko je svetlosti na raspolaganju biljkama jeste i raspored sadnje, gde biljke zbog scpecifičnog rasporeda biljaka u prostoru dobijaju veću količinu svetlosti“, navodi Radovanovič.
Faza 3: Greške tokom intenzivnog rasta biljaka
Kada biljka završi proces ukorenjavanja i pređu u fazu razvoja lisne mase, menja se i kompozicija zahtevanih nutrijenata od strane biljaka, i tada se sa fosfornih formulacija prelazi na dominantne kalijumove formulacije, gde je odnos hraniva 1:2 kod krastavca ili 1:2,5 kod paradajza ili 1:3 kod paprike.
„Pored ovih NPK kompozicija hraniva biljci u ovoj fazi je potrebno dati i određenu količinu kalcijumovih hraniva, kalcijum nitrat koji dajemo fertigacionim putem.ali se koriste i folijarne aplikacije sa kalcijumom i drugim biostimulatorima, a u kombinaciji sa potrebnim zaštitnim sredstvima“, navodi Radovanović.
Prema njegovim rečima, greške koje proizvođači u ovom momentu razvoja biljaka prave su ostavljanje suviše velikog broja plodova na biljkama i zato stručna služba Agromarketa savetuje uklanjanje viška plodova sa biljaka dok se na biljkama ne formiraju zdravi i razvijeni listovi. Oni će biti krupniji, biljka vitalnija, i u toku punog plodonošenja ne očekuje se takozvana abortivnost, odnosno otpadanje i sušenje plodova sa biljke na nekim višim spratovima.
„Da bi biljka rasla ubrzano i nesmetano očekuje se da je u zoni korena sve vreme optimalan sadržaj zemljišnih parametara, odnosno da je EC vrednost na višem nivou od same vrednosti u biljnom tkivu kako bi se hraniva nesmetano transportovala ka biljci. Takođe, neophodno je da bude podešena pH vrednost. Proizvođači često greše jer koriste puno čiste vode, čime guše biljke, saturiše se zemlja, nema aerisanosti zemljišta, utiče na razvoj negativnih štetnih mikroorganizama, nasuprot onih korisnih koji se razvijaju u zemljištu koje ima manje vlage u sebi. Usled prekomerne upotrebe čiste vode dešava se da se povisi pH vrednost u rizosferi, zoni razvoja korena i time često bude blokiran čitav niz bitnih elemenata u ishrani biljaka, a bude i snižen EC, odnosno ukupna količina hraniva, te biljke budu usporene u svom razvoju“, navodi Radovanović.
Sagovornik:
dipl. inž. Goran Radovanović
Komentari