Viševekovna tradicija gajenja pčela u prirodnom okruženju, najčešće u borovom drvetu koja je u Evropi ugašena tridesetih godina dvadesetog veka ponovo je, početkom 21. veka, počela da živi kroz napore prirodnih pčelara da osnaže i obnove pčelinju populaciju.
Možda vas zanima
Istorija pčelarenja u drvetu
Pčelarenje u drvetu je tokom starog i srednjeg veka bilo vezano za evropske zemlje i to najviše za Poljsku i Nemačku. Mnogi sačuvani alati, čak i iz petog veka govore o tome da je ovaj način gajenja pčela bio zastupljen u pomenutim zemljama. Tako su monasi iz Istočne Evrope prvi pisani zapis o pčelarenju u drvetu ostavili 900. godine, a ukaz nemačkog cara Otona I iz 940. godine dozvoljavao je razvoj ovog zanata u današnjoj Grinevaldskoj šumi u Berlinu, dok je poslednji zeidler (pčelar u drvetu) zajedno sa svojim pčelama nestao oko 1550. godine.
U Poljskoj je, međutim, situacija bila drugačija. Tamo se tradicija pčelarenja u drvetu očuvala sve do 1930-ih godina, a poslednji pčelar umro je 1967, a sa njim se ovaj stari zanat u Evropi sasvim ugasio.
Nastupila je modernizacija pčelarstva i njegovo prilagođavanje industrijskoj prizvodnji meda, pa su košnice u drvetu preseljene u izdubljena debla koja su se postavljala na platforme, zatim su debla spuštana na zemlju, da bi ih na kraju zamenila košnica od tankih zidova sa ramovima.
Sa pojavom tih košnica došlo je do kulminacije modernizacije u gajenju pčela pa je tako uvedena veštačka ishrana, najčešće u vidu šećera, zatim antibiotici u svrhu lečenja i hemijski proizvodi za zaštitu i dezinfekciju košnica. Takav tretman pčelinjaka uzrokovao je genetske mutacije i oslabio imunitet pčele. Tome je doprinela i migracija pčelinjaka, kao i njegova zgusnutost u košnici.
Ali, 2002. godine, naučnici Hartmut Jungius i Pžemislav Navrocki, u ruskoj republici Baškiriji, otkrili su da se pčelarenje u drvetu još neguje u svojoj tradicionalnoj formi. Ova oblast se nalazi između reke Volge i južnog Urala, zauzima plodnu i šumovitu oblast velike Ruske Federacije. U njoj se danas može pronaći oko 700 košnica u drvetu od kojih se 30 odsto godišnje samostalno nastanjuje.
Šta sprečava razvoj organskog pčelarstva
Podstaknuti novim otkrićem i željom da se populacija pčela obnovi i osnaži prirodni pčelari širom sveta, usvojili su ovaj metod pčelarstva i po ugledu na svoje uralske kolege počeli na farmama, u prirodnom okruženju da prave košnice u drvetu koristeći izdubljena debla koja su postavljali na stabla ili na zemlju. Ova košnica ima za cilj da imitira prirodnu košnicu i po položaju i načinu tretiranja joj je najbliža.
Vrste prirodnih košnica
Naime, prirodna košnica u drvetu nalazi se na 4–8 metara visine gde ima manje vlage i gde je zimi toplije. To gnezdo je malo, sa malim otvorom, debelih zidova pokrivenih propolisom. Kraljica na saću živi dugo. Košnice su dobro raspoređene sa 1–3 košnice po kilometru kvadratnom. U njoj dolazi do uobičajenog jednogodišnjeg rojenja, a gnezdo sa leglom nije sputano i prati prioritet pčele od 17 odsto trutova. Nema hemijskih ni antibiotskih tretmana, nema sakupljanja meda niti otvaranja košnice. Pčele ne jedu šećer, a košnica je prostrana i sastoji se od prazne šupljine. Nema intervencije da bi se predupredio gubitak, a košnica se nikada ne seli.
Prednosti i mane različitih vrsta košnica
Košnica na drvetu koju neguje pčelar funkcioniše slično kao i prirodna košnica, s tim što se nalazi na manjoj visini, od četiri metra i duplo je veća, zapremine oko 80 litara. Ona se, za razliku od prirodne, otvara dva puta godišnje. U proleće, kako bi se izvršila provera i u septembru kada se vrši i sakupljanje meda. Sve drugo ostaje isto: godišnje rojenje, prostornost košnice, pčele se nikada ne hrane šećerom niti tretiraju hemijskim sredstvima i matica živi dugo na saću sa leglom, a košnica ostaje statična. Prilikom sakupljanja meda ne dolazi do uništavanja pčela u saću. Takođe, ne uništava se ni prirodno trutovsko leglo.
Razlika između modernog i tradicionalnog pčelarenja u drvetu
Ovaj metod pčelarenja u potpunosti se razlikuje od modernog metoda sa košnicama na zemlji tankih zidova i drvenim ramovima, koje su male po površini i imaju veliki otvor. Takođe, maticu pčelar obično zameni posle jednogodišnjeg ili dvogodišnjeg ciklusa. Košnice su zbijene, sprečava se rojenje, saće sa leglom se često uklanja da bi se smanjio broj trutova, košnica se redovno tretira hemijskim sredstvima. Sakupljanje meda je učestalo, a košnica se otvara nekada čak i jedanput nedeljno. Pčele se ponekad hrane i šećerom i postavljaju se ramovi za lakši prenos saća i legla među košnicama. U njima dolazi do intervencije da bi se sprečio gubitak, a košnice se ponekad sele.
Urbano pčelarstvo? Pčele ipak više vole cveće koje raste na selu!
Od napuštanja tradicionalnog pčelarstva i njegovim modernizovanjem, došlo je do genetičke mutacije insekta i njegove manje otpornosti na bolesti, a takođe je redukovana i plodnost matice, tako da je sada procenat obnavljanja populacije, samim tim i broj pčelinjaka, znatno umanjen u odnosu na vreme pre modernizacije.
Pčelarenje u drvetu, upravo vraćanjem prirodi i neintervenisanjem nastoji da obnovi imunitet pčele i osnaži je kako bi mogla da se bori protiv bolesti, a takođe i da reši problem smanjena plodnosti matice.
Tako da za one koji nemaju ništa protiv penjanja na drvo i višemesečnog čekanja kako bi sakupili med, pritom i nadanja da matica neće podbaciti, nije zgoreg probati.
Komentari