Konzervacijska obrada zemljišta: Da li znate šta sve podrazumeva ovaj pristup očuvanju zemljišta i njegovog kvaliteta? Često se postavlja pitanje da li zemljište mora da se obradi da bi se posejao neki semenski materijal.
ČITAJTE I...
U sklopu koncepta održivog razvoja poljoprivrede, podizanja ekološke svesti poljoprivrednih proizvođača i očuvanja prirodnih resursa, tokom 60-ih godina XX veka u SAD-u je otpočela primena nečega što se zove konzervacijska obrade zemljišta, navodi Univerzitet u Beogradu – Poljoprivredni fakultet. Ovaj pojam obuhvata primenu redukovane ili sasvim eliminisane (direktna setva) predsetvene obrade zemljišta, koja sistemom tehničkih mera sprečava eroziju zemljišta, poboljšava kvalitet i biodiverzitet zemljišta, uz značajno smanjenje emisije štetnih gasova. Primena ovog pretpostavlja postojanje adekvatne mehanizacije, koja omogućava primenu direktne setve na zemljištu koncepta na kom postoje biljni ostaci od prethodno gajenih biljaka u iznosu od minimum 30%.
Pored značajnog ekološkog uticaja, ovaj koncept omogućava pozitivne ekonomske efekte: za celokupno društvo kroz eliminisanje troška koji nosi sa sobom degradacija zemljišta, ali i za individualne poljoprivredne proizvođače kroz eliminisanje značajnog broja zahtevnih mašinskih operacija i ušteda u dizel gorivu i radnim časovima mašina i zaposlenih, koje proističu iz toga.
Šta je očuvanje tla-konzervacijska obrada zemljišta?
Očuvanje tla odnosno konzervacijska obrada zemljišta je kombinacija praksi koja se koriste za zaštitu tla od degradacije. Prvo i najvažnije, očuvanje tla uključuje tretiranje tla kao živog ekosistema. To znači da se organska materija stalno vraća u tlo.
Očuvanje tla može se uporediti sa preventivnim održavanjem automobila. Promena ulja i filtera i proveravanja creva i svećica redovno sprečiće kasnije velike popravke ili kvar motor. Slično tome, tako će konzervacijska obrada sačuvati kvalitet tla za stalnu upotrebu.
Očuvanje tla (konzervacijska obrada zemljišta) je “kombinacija” prakse koje se koriste za zaštitu tla od degradacije. Pre svega važno je prepoznavanje da svi organizmi za koji žive u tlu, igraju važne ulogu u proizvodnji plodnog zdravog okruženja, odnosno plodne i zdrave životne sredine. Oni su odgovorni za razbijanje organske materije, oslobađanje hranljivih materija i otvaranje prostora za cirkulaciju vazduha i vode.
Budući da većina organizama u tlu zavisi od mrtvih biljnih i životinjskih materija, zkoje koristi za sopstvenu hranu i energiju, očuvanje tla zahteva da se organska materija neprestano vraća u tlo. Organska materija je ono što pruža dobru strukturu tlu i kapacitet za vodu, promoviše infiltraciju vode i štiti tlo od erozije i zbijanja.
Pored očuvanja života tla i organske materije, ostali principi očuvanja tla su:
- Upravljanje površinskim oticanjem,
- Zaštitita gole izložene površine tla i visoko osetljivih mesta (npr. strme padine) i
- Zaštitita nizvodnih vodotokova od sedimentacije i zagađenja.
Očuvanje tla je aktivan proces i zahteva posvećenost. Prvi korak je da se dobije dobro osnovno znanje o zemljišnim resursima. To znači poznavanje toga gde je tlo najviše propusno i podložno zagađenju podzemnih voda od viška pesticida; ili gde je zemlja najpopustljivija na eroziju vode zbog kombinacije nagiba i teksture tla. Bez ovog razumevanja, nemoguće je planirati odgovarajuću strategiju za zaštitu.
Kako se čuva tlo i vrši konzervacijska obrada zemljišta?
Sledeći koraci kada je u pitanju konzervacijska obrada zemljišta su da se identifikuju ili predviđaju problematična područja, izbor i sprovođenje tehnika očuvanja tla i održavanje kontrolnih struktura navodi sajt Johnstonnc. Konačni korak je da kontinuirano nadgleda efikasnost plana i unošenja promene ako i kad je to potrebno.
Deset dobrih razloga za primenu konzervacijske obrade zemljišta
- Da bi se održavala adekvatna količina organske materije i biološkog života u tlu. Ove dve komponente predstavljaju 90 do 95 odsto ukupne produktivnosti zemljišta.
- Očuvanje tla dokazano povećava kvalitet i količinu prinosa useva na duži rok, jer održava gornji sloj zemljišta na svom mestu i dugoročno čuva produktivnost zemljišta.
- Da se uštedi novac poljoprivrednika. Gubici se manifestuju u izgubljenom prihodu zbog nižih prinosa useva i gubitka hranljivih materija iz tla.
- Razmišljajmo dugoročno i mislimo i o budućnost naše dece – kakvo zemljište im ostavljamo.. Zemlju smo nasledili od predaka, ali i pozajmili od naše dece.
- Poboljšati kvalitet vode. Svi oblici života trebaju čistu vodu da bi preživeli. Poljoprivredna i urbana erozija tla su glavni izvori sedimentacije i kontaminacije zaliha vode.
- Poboljšati stanište divljih životinja. Praksa očuvanja tla kao što su pružanje vetrobrana ili zamena organske materije u velikoj meri, uveliko poboljšavaju kvalitet životne sredine za divlje životinje svih vrsta.
- Iz estetskih razloga. Da obezbedi privlačniji i slikovitiji pejzaž.
- Da biste pomogli da se stvori okruženje bez zagađenja gde možemo sigurno da živimo.
- I na kraju manji prinosi utiču na budžet građana, smanjena plodnost utiče poskupljuje cene namirnica
Konzervacijska obrada zemljišta: Tehnike zaštite tla
Konzervacijska obrada zemljišta sastoji se od različitih praksi koje se koriste u poljoprivredi radi smanjenja erozije vetra i vode. Glavni principi su:
- a) da golo tlo bude zaštićeno u svakom trenutku godine ili živom vegetacijom ili sa ostatkom iz prethodnog useva; i
- b) da se minimizira broj obrađivanja polja
Golo zemljište je visoko podložno eroziji. Prekomerna obrada zemljišta uništava strukturu tla i organsku materiju.
U konzervacijskoj obradi, najmanje 20 do 30 procenata površine zemljišta je prekriveno ostakom useva iz prethodne godine nakon sadnje. Ostatak smanjuje brzinu vetra na površini tla i razbija udar kišnih kapi. Korenovi sistemi drže tlo na mestu. Ako se praktikuje preko padine, redovi strništa čine male brane koji usporavaju vodu dok se sliva niz brdo.
Poljoprivreda bez obrade podrazumeva sadnju semena u ostatke prethodnog useva, bez obra,de zemljišta između žetvea
Drugi aspekt kada je tema konzervacijska obrada zemljišta, odnosno za očuvanje i obradu tla je izbor korišćenih mašina. Tradicionalni plug za prenos kao ploča ima tendenciju da prevrne i baca tlo ostavljajući ga golim i izloženim eroziji. Plugovi kao dleto, međutim, ostave 30 do 50 odsto površine tla prekrivene ostacima.
Vreme je takođe važno. Za većinu tipova tla, bolje je obrađivati zemlju u proleće nakon što prože glavna erozivna sila prolećnih topljenja. Međutim, glinena tla reaguju najbolje na jesenju obradu. Zemlja ne treba da se obrađuje i sa se po njoj kreće dok je vlažna. Ova praksa je vodeći uzrok zbijanja tla.
Konturna obrada podrazumeva obradu i setvu po konturama a ne uzbrdo i niz padinu. brazde i redovi biljaka deluju kao brane koje usporavaju tok vode koja se kreže niz padinu. Posebno na dugim padinama ne primenjivanje ove taktike može prouzrokovati ozbilju eroziju, a ova tehnika koristi manje goriva i zahteva manje snage za traktore u brdsko-planinskim regijama.
Pored kontrole erozije, ostale prednosti očuvanja obrađene su:
-povećane vodonepropusne infiltracije,
-veće dodavanje organske materije u zemljište i
-uštede goriva i vremena za poljoprivrednika.
Konzervacijska obrada zemljišta takođe povećava stanište divljih životinja za organizme tla, ptice i male životinje poput polja miševa i zmija.
Permakultura – spoj baštovanstva i dizajna
Usevi kao strategija i konzervacijska obrada zemljišta
Strip cropping odnosno ovakav rad sa usevima podrazumeva naizmenične trake strnih žitarica (npr. raž) ili krmnih useva (npr. detelinu) sa međurednim kulturama poput kukuruza. Koristi se za kontrolu erozije smanjenjem brzine vetra i vode. Redovi krmnih useva i žitarica teže da vežu sediment koji bi u suprotnom mogao da upadne u vodotok.
Postavljanje ovakvih trak je najefikasniji u kontroli erozije na padini duž konture zemljišta. Da biste kontrolisali eroziju vetra, najbolje funkcioniše ako su trake postavljene pod pravim uglom u odnosu na pravac vetrova koji najviše duvaju u tom području.
Druga korist od ove vrste rada sa usevima je organska materija koja dolazi iz krmnih useva ili žitarica.
Vetrozaštitni pojasevi kao strategija i konzervacijska obrada zemljišta
Vetrozaštitni pojas je vegetaciona barijera koja je dizajnirana da smanji ili eliminiše brzinu vetra i samim tim smanji eroziju koja nastaje kao posledica vetra. Vetrozaštitni pojasevi se takođe koriste za kontrolu snega i da obezbede sklonište za zgrade i stoku.
Može se napraviti razlika između vetrozaštitnih i zaštitnih pojaseva. Vetrozaštitni pojasevi se sastoje od jednog do pet redova drveća ili žbunja, a zaštitni pojasevi za zaklon su širine šest ili više redova.
Vetrozaštitni pojasevi se postavljaju uglavnom na zapadnoj, jugozapadnoj ili severozapadnoj granici polja kako bi se pružila zaštita od prevladavajućih vetrova. Zaštita je maksimizirana niz vetar od barijere, gde je brzina vetra značajno smanjena za udaljenost koja je 15 do 20 puta veća od visine stabala. Zavetrina dobija zaštitu od 3-5 puta ukupne visine.
Prednosti oba sistema, vetrozađttinih pojaseva i zaštitnih pojaseva kada je u pitanju konzervacijska obrada zemljišta, se protežu daleko izvan samo kontrole erozije. Poboljšani su kvalitet useva i performanse stoke zbog manjih štetnih uticaja. Drveće i žbunje značajno povećavaju estetiku pejzaža koji se dokazuje višim vrednostima zemljišta. Oni takođe zadržavaju sneg zimi i na taj način pružaju viši sadržaj vlage, potreban u sezoni rasta.
Glavna korist vetrozaštitnih pojaseva je njihovo unapređenje staništa za divlje životinje. Obezbeđuju mesta za smeđtaj, pravljenje gnezda i sklonište od predatora tokom oštre zimske klime. Šteta koju neke životinje nanose usevima je ekvivalentna njihovoj ulozi u kontroli insekata ili neželjenih glodara poput miševa.
Principi očuvanja tla podudaraju se sa očuvanjem staništa za divljih životinja.
Plodoredi kao strategija i konzervacijska obrada zemljišta
Rotacija useva ili plodored je alternativa sadnji istih useva u polju iz godine u godinu. Glavni usev se rotira, u idealnom slučaju sa žitaricama poput ozime pšenice, krmiva kao što je detelina i lucerka.
Plodored pruža nekoliko koristi: smanjuje rizik od problema sa štetočinama i bolestima, i na na taj način smanjuje upotrebu pesticida. Budući da se vrsta useva svake godine menja, štetočine nemaju dovoljno vremena da se prilagode u velikom broju.
Detelina i lucerka često se koriste kao zelenišno đubrivo ili usevi za oranje, što znači da su posađeni i kasnije pomešani sa zemljom kao prirodno đubrivo i graditelj tla. Mahunarke imaju posebnu sposobnost da uzmaju atmosferski azot i pretvoraju ga u oblik koji mogu da koriste druge biljke (atmosferski azot nije u obliku koji je dostupan većini biljaka). Iz tog razloga se takođe nazivaju azotofiksatorima.
Kada se koriste kao zelenišno đubrivo, mahunarke vraćaju značajnu količinu organske materije u zemljište. Njihovo duboke korenje stvara tunele za ulazak vazduha i vode u tlo. Sve ove karakteristike čuvaju površinu od erozije vode i vetra.
Pokrovni usevi su usevi zasađeni da smanje uticaj vetra i voda na golo zemljište. Oni apsorbuju uticaj kiše, smanjuju brzinu oticanja, drže zemlju na mestu i podstiču veću infiltraciju, a samim tim i manje oticanja.
Slatka detelina, lucerka, raž i ozima pšenica su uobičajeni usevi. Posađene su na područjima podložnim eroziji poput strmih padina, rečne obale, travnati vodeni putevi ili prostor oko bunara gde treba da se zaštite zalihe podzemne vode od kontaminacije. Ozima pšenica ili raž često se posade da bi pružile pokrivanje zimi i 95 do 100 odsto kontrole erozije tokom prolećnog topljenja.
Udružena sadnja uključuje mešanje biljaka u polju – na primer sadnjom mahunarki između redova kukuruza ili soje. Ovu tehniku može da koristi poljoprivrednik koji ne može sebi da priušti da ukine ceolokupan usev kukuruza iz proizvodnje.
Tampon trake kao strategija i konzervacijska obrada zemljišta
Tampon traka je područje zemljišta pored vodotoka koja je obrasla travom ili grmljem.Biljni pokrivač filtrira sediment iz oticanja, drži tlo na mestu i sprečava ispiranje, opadanje i smanjenje kvaliteta vode zbog silacije. Tampon trake su uglavnom 2 do 5 metara širine, širina varira u zavisnosti od teksture tla i nagiba. One bi trebali biti zaštićeni od obrade zemljišta, mahanizacije i pristupa stoke da bi bile efikasne.
Pored kontrole erozije, tampon trake omogućavaju odlično stanište za sitne divlje životinje i insekte. Ako su pošumljene, one mogu poboljšati stanište životinjama u potoku, senčenjem, čineći životnu sredinu pogodnijom za vrste riba poput pastrmke. Listovi koji padaju u vodu obezbeđuju organsku materiju za mele beskičmenjake koji su zauzvrat hrana za veće životinje poput rakova. Šume pored potoka su izuzetno produktivna staništa za divlje životinje i poput zaštitnih pojaseva, takođe poboljšavaju estetski kvalitet okruženja.
Travnati vodeni putevi kao strategija i konzervacijska obrada zemljišta
Travnati vodeni put je trajno vegetativan kanal u obliku tanjira koji je dizajniran da nosi površinski odskok širom zemlje bez izazivanja erozije. Obično se koristi tamo gde se odvija erozija zbog koncentrisanog protoka vodenog prelivanja. Trava usporava protok vode i štiti tlo iz erozije. Voda se nosi sigurno na stabilnu utičnicu kao što je drenažni jarak ili tok.
Prednosti korišćenja travnatih vodenih puteva su da ne menjaju prirodni tok vode i one se mogu preći po farmi, građevinskom ili šumarskom vozilima i ostvariti ciljeve koje podrazumeva konzervacijska obrada zemljišta.
Travnati vodeni put kao strategija i konzervacijska obrada zemljišta
Terasa je izgrađena kao zemljani greben sa vodnim kanalom duž gornje strane. Postoji nekoliko opcija dizajniranja, ali obično je i greben i kanal trajno travnat. Terase su dizajnirane tako da presreću odgajanje na padini i smanjuju svoju erozivnu akciju na tlu niz padinu. Voda se usmerava na sporijoj brzini, duž vegetacionog kanala na sigurnu, stabilnu površinu kao što je travnati potok.
Mogu se koristiti i gomile stena, prirodna đubriva i malč, koje pune tlo sa suštinskim hranljivim materijama poput azota, fosfora i kalijuma.
Organski ili ekološki rast
Organski ili ekološki rast uključuje minimiziranje ili uklanjanje upotrebe sintetičkih đubriva i pesticida i negovanje bogate, dugoročno uravnotežene plodnosti zemljišta putem tehnika kao što su plodored, konzervacijska obrada zemljišta i dodavanje komposta ili stajnjaka.
Đubriva obično zamenjuju samo makronutrijente (fosfor, azot i kalijum) i ne obezbeđuju organsku materiju koju čine prirodna đubriva. Većina insekticida je neselektivna. Osim što ciljno ubijaju štetočina, oni mogu ubiti insekte i mikroorganizme koji su od suštinskog značaja za plodnost tla i čime se narušava konzervacijska obrada zemljišta.
Organsko upravljanje zemljištem može se primeniti u bilo kom obimu, od malog dvorišta do velike komercijalne farme, mada će tehnike za svaku će varirati. Osnovni princip je uzimanje u obzir potrebe organizama koje žive u zemljištu – obezbeđujući prirodno kruženje hranljivih sastojaka i vraćanje organske materije u zemljište.
U organskom uzgoju cilj nikada nije u potpunosti eliminisati štetočine. Čak i pesticidi to ne mogu učiniti. Umesto toga, cilj je uspostaviti uravnoteženu ekologiju tla sa prihvatljivim nivoom oštećenja od štetočinama.
Kada je tema konzervacijska obrada zemljišta, većina svega što je gore opisano odnosi se pre svega za poljoprivredu. Međutim, principi se odnose na sve upotrebe zemljišta. Gradilišta i šume moraju da se štite takođe. Oni mogu izbeći velike probleme erozije i zaštititi resurse tla razumevanjem prirodnog toka vodotoka, položajem zemljišta, potrebe za organskom materijom i raznolikom životnom srednom.
Komentari