Opšti podaci o Zaječaru
U istočnoj Srbiji, u centralnom delu Timočke krajine, na 137m nadmorske visine, nalazi se Grad Zaječar – administrativni, privredni, politički i kulturni centar Zaječarskog okruga. Pored Zaječarske, obuhvata još i severni deo Knjaževačke i istočni deo Crnorečke kotline, kao i južne delove Negotinske krajine. Zauzima teritoriju od 1.069 kilometara kvadratnih, oko 15% površine Timočke krajine, koja je omeđena Lasovačkom planinom i Ježevicom, kao i ograncima planina Deli Jovan, Stare planine i Velikog Krša. Prema popisu iz 2011. godine tu živi 59.461 stanovnik, najvećim delom, 87,9%, srpske nacionalnosti, a zatim vlaške – 1,4%.
Obuhvata jedno gradsko i 41 seosko naselje, pa tako pored Grada Zaječara, Opštinu čine i sledeća mesta: Borovac, Brusnik, Velika Jasikova, Veliki Izvor, Veliki Jasenovac, Vražogrnac, Vratarnica, Vrbica, Gamzigrad, Glogovica, Gornja Bela Reka, Gradskovo, Grlište, Grljan, Dubočane, Zagrađe, Zvezdan, Jelašnica, Klenovac, Koprivnica, Lasovo, Lenovac, Leskovac, Lubnica, Mala Jasikova, Mali Izvor, Mali Jasenovac, Marinovac, Metriš, Nikoličevo, Planinica, Prlita, Rgotina, Salaš, Selačka, Tabakovac, Trnavac, Halovo, Čokonjar, Šipikovo i Šljivar.
Istorija Zaječara
Današnja teritorija Zaječara bila je naseljena u praistorijskom dobu i poznato je da su ovde živeli Tribali, Mezi i Timahi, o kojima se malo zna, a Sloveni, koji su naselili ovaj prostor kao već oformljena i odmetnuta grupa od Bugara, sebe nazivaju Timočani. O vladavimi Rimskog carstva na ovom prostoru svedoče ostaci carske palate – Felix romuliana, odnosno Gamzigrad, koja potiče iz IV veka pre nove ere I danas je pod zaštitom UNESCO-a.
Buna koja je izbila u Bosni i Hercegovini 1875. godine donosi nemire i sukobe sa Turcima koji su iz Vidinskog pašaluka često upadali na ovu teritoriju jer su Srbija i Crna Gora pomagale ustanike. Godine 1883. dolazi do izbijanja Timočke bune, a povod je naredba Vlade o razoružanju vojske. Vođe ove bune bili su lokalni radikalski lideri koji su nakon ugušenja bune osuđeni na smrtne kazne, upravo u Zaječaru. Vođa stranke Nikola Pašić prebegao je u Bugarsku, a vratio se u Beograd nakon abdikacije kralja Milana 1889. godine. Već naredne godine Pašić je izabran za predsednika Narodne skupštine, a svoj prvi kabinet Vlade sastavio je 1891.
U roku od nepune dve godine dolazi do izbijanja balkanskih ratova, kao i do Prvog svetskog rata koji donosi nova razaranja i žrtve u ovom kraju. 13. aprila 1944. godine okupaciona vojska ulazi u Zaječar iz Bugarske, a do oslobođenja Grada doći će između 7. i 8. okrobra nakon višenedeljnih borbi partizanskih jedinica potpomognutih Crvenom armijom.
Geografski, Grad Zaječar nalazi se između 43°54′ i 43°42′ severne geografske širine i 22°07′ i 22°24′ istočne geografske dužine, gde se Crni i Beli Timok slivaju u Veliki Timok, na 11 km od granice prema Bugarskoj. Brojni magistralni putevi presecaju Grad, dok Zaječaru poseban međunarodni značaj daju magistralni pravci ka Vidinu i Sofiji koji predstavljaju vezu Evrope i ostalog dela države sa severnom Bugarskom i južnom Rumunijom, ali i dalje sa Crnomorskim basenom.
Prvobitno je Zaječar ležao na desnoj obali Crnog Timoka, a vremenom se širio prema zapadu i levoj obali Crnog Timoka. Osnovu hidrografske mreže ovog kraja čini rečni sistem Timoka. U reljefu ovog područja dominira brdsko-planinsko zemljište, dok se Zaječarska kotlina nalazi u centru. Ona leži u zapadnom delu Timočkog basena, između karpatskog i balkanskog planinska luka.
Klima u Zaječaru je umereno kontinentalna. Jul je najtopliji mesec, dok su najhladniji januar i februar. Klima se znatno izmenila u poslednjih desetak godina, pa u letnjim mesecima temperature dostižu i 40°C, a noći su sveže, pa zbog temperaturnih razlika klima dobija obeležja pustinjske. Ponekad temperature zimi padaju i ispod -15°C, ali su zime uglavnom blage i sa malo padavina. Prosečne godišnje padavine iznose 560mm, grad retko pada, a od vetrova najčešći su severoistočni, ali i oni sa Stare planine i Karpata.
U gradu Zaječaru, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 6.124 gazdinstva koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno (njih 4.172), a zatim pšenicu i krupnik – 3.595 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode lucerku – 1.808, ječam – 1.500 i detelinu (1.440).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,69%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 593 gazdinstva kombinovano se bavi ratarstvom, svinjama i živinom, različitim ratarskim kulturama kombinovano bavi se njih 654, međutim najviše je onih koji se bave različitim kombinacijama useva i stoke (1.065).
Poljoprivredom se u Zaječaru bavi 15.113 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Zaječaru, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 68,74%, dok je udeo žena mnogo manji (31,26%).
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su žene u većini i ima ih 56,02%.
