Opšti podaci o Leskovcu
Grad Leskovac nalazi se na krajnjem jugu Srbije i privredni je, administrativni, industrijski i kulturni centar Jablaničkog okruga. Prostire se u središtu plodne Leskovačke kotline, dugačke 50 i široke 45 kilometara, na maloj reci Veternici.
Pažnju i najprobirljivijih posetilaca ovaj Grad privlači različitim geografskim i turističkim motivima, objektima i sadržajima. U Leskovcu su razvijene hemijska, tekstilna, drvoprerađivačka i prehrambena industrija, a posebno se ističe kao grad roštilja, paprike i raznih kulinarskih specijaliteta.
Danas, u ovom Gradu koji zauzima površinu od 1.025 kilometara kvadratnih, živi 144.206 stanovnika, većinske srpske nacionalnosti (92,6%) u 141 naseljenom mestu. Leskovačka opština je po broju naselja najrazuđenija u Srbiji, a Grad Leskovac je, posle Niša, najveći grad na jugu Srbije. Više od polovine (54,3%) stanovnika živi u seoskim sredinama.
Naseljena mesta grada Leskovca i istoimene Opštine:
- Babičko,
- Badince,
- Barje,
- Belanovce,
- Beli Potok,
- Bistrica,
- Bobište,
- Bogojevce,
- Bojišina,
- Boćevica,
- Bratmilovce,
- Brejanovce,
- Brestovac,
- Brza,
- Bričevlje,
- Bukova Glava,
- Bunuški Čifluk,
- Velika Biljanica,
- Velika Grabovnica,
- Velika Kopašnica,
- Velika Sejanica,
- Veliko Trnjane,
- Vilje Kolo,
- Vina,
- Vinarce,
- Vlase,
- Vučje,
- Gagince,
- Golema Njiva,
- Gorina,
- Gornja Bunuša,
- Gornja Jajina,
- Gornja Kupinovica,
- Gornja Lokošnica,
- Gornja Slatina,
- Gornje Krajince,
- Gornje Sinkovce,
- Gornje Stopanje,
- Gornje Trnjane,
- Gornji Bunibrod,
- Gradašnica,
- Grajevce,
- Graovo,
- Grdanica,
- Grdelica (varoš),
- Grdelica (selo),
- Guberevac,
- Dedina Bara,
- Dobrotin,
- Donja Bunuša,
- Donja Jajina,
- Donja Kupinovica,
- Donja Lokošnica,
- Donja Slatina,
- Donje Brijanje,
- Donje Krajince,
- Donje Sinkovce,
- Donje Stopanje,
- Donje Trnjane,
- Donji Bunibrod,
- Draškovac,
- Drvodelja,
- Drćevac,
- Dušanovo,
- Žabljane,
- Živkovo,
- Žižavica,
- Zagužane,
- Zalužnje,
- Zlokućane,
- Zloćudovo,
- Zoljevo,
- Igrište,
- Jarsenovo,
- Jašunja,
- Jelašnica,
- Kaluđerce,
- Karađorđevac,
- Kaštavar,
- Kovačeva Bara,
- Kozare,
- Koraćevac,
- Krpejce,
- Kukulovce,
- Kumarevo,
- Kutleš,
- Lipovica,
- Ličin Dol,
- Mala Biljanica,
- Mala Grabovnica,
- Mala Kopašnica,
- Manojlovce,
- Međa,
- Melovo,
- Milanovo,
- Miroševce,
- Mrkovica,
- Mrštane,
- Navalin,
- Nakrivanj,
- Nesvrta,
- Novo Selo,
- Nomanica,
- Oraovica (kod Grdelice),
- Oraovica (kod Crkovnice),
- Orašac,
- Oruglica,
- Padež,
- Palikuća,
- Palojce,
- Petrovac,
- Pečenjevce,
- Piskupovo,
- Podrimce,
- Predejane (varoš),
- Predejane (selo),
- Presečina,
- Priboj,
- Ravni Del,
- Radonjica,
- Razgojna,
- Rajno Polje,
- Rudare,
- Svirce,
- Slavujevce,
- Slatina,
- Smrdan,
- Strojkovce,
- Stupnica,
- Suševlje,
- Todorovce,
- Tulovo,
- Tupalovce,
- Turekovac,
- Crveni Breg,
- Crkovnica,
- Crcavac,
- Čekmin,
- Čifluk Razgojnski,
- Čukljenik,
- Šainovac,
- Šarlince,
- Šišince.
Opšti podaci o poljoprivredi u Leskovcu
Tradicionalno, u Leskovcu se već generacijama u selima dosta gaje razne povrtarske kulture za ranu upotrebu. U ovom kraju podjednako su napredne i razvijene i plastenička proizvodnja, za rano konzumiranje povrća, ali i proizvodnja na otvorenom prostoru, odnosno u baštama.
Poslednjih godina se plastenička proizvodnja još više razvija i modernizuje, pa zato postaje jedan od glavnih izvora prihoda mnogih ljudi u leskovačkom kraju. Najzastupljenije povrće su:
- paradajz,
- paprika,
- krompir i
- kupus.
Višnja, jagoda, šljiva i malina dominantne su u grani voćarstva, dok je stočarstvo u opadanju.
Istorija Leskovca
Da je na ovom prostoru nekada postojalo ilirsko naselje saznajemo od grčkog istoričara Herodota. Rimljani su na ovaj prostor došli u II veku, proterali su Ilire i na levoj obali reke Veternice osnovali svoje naselje, a na brdu Hisar podigli utvrđenje.
O doseljavanju Slovena i njihovom načinu života nema podataka, ali je poznato da je u XII veku grčki car Manojlo poklonio ovu oblast, koja se zvala Glubočica, Nemanji, a tu se nalazilo i naselje Leskovac. Smatra se da je naselje dobilo ime Leskovac pre više od 600 godina, po leski (lešniku), koji je iznikao na prostoru isušene močvare, ali u doba Turaka naselje je nosilo njihovo ime – Hisar, što znači tvrđava.
Iz perioda vladavine cara Dušana, i nakon toga, sela u oblasti Glubočice (Dubočice) često bivaju darivana manastirima i tim povodom Leskovac se prvi put pominje kao grad.
U doba Turaka naselje Leskovac postalo je centar Leskovačkog pašaluka, koji je obuhvatao veliki prostor sve do današnjeg Paraćina i Kruševca.
Tokom Prvog svetskog rata, Leskovac je okupiran od strane Bugara, Nemaca i Austrougarske, a stanovništvo i privreda trpe velike gubitke. Nakon oslobođenja grad se oporavlja i između dva svetska rata dostiže svoj privredni vrhunac.
Sa početkom Drugog svetskog rata, Leskovac je bombardovan 6. i 8. aprila 1941. godine. Pretrpeo je velike gubitke, a Nemci su ga okupirali 12. aprila.
6. septembra 1944. godine savezničke snage su sa oko 50 aviona, bez povoda, razrušile grad i nanele nove ljudske žrtve, za koje se pretpostavlja da ih je bilo između 2.500 i 4.000, a broj razrušenih objekata iznosio je 1.840. Leskovac je oslobođen 11. oktobra 1944. godine.
Za razvoj poljoprivrede, s obzirom na to da je odlikuju plodno zemljište i povoljna klima, Leskovačka kotlina ima veliki značaj. Ova dva uslova, kao i mogućnost navodnjavanja, ukazuju na to da postoje objektivni uslovi za razvoj intezivne poljoprivredne proizvodnje na ovom području.
Seoska naselja leskovačkog kraja, kojih ima 141, nisu dovoljno iskorišćena u oblikovanju savremene poljoprivrede, ali ni ukupne lokalne ekonomije. Poljoprivredne površine karakterišu velika usitnjenost i razuđenost, a najveći deo je u privatnom vlasništvu. Sve to otežava savremenu primenu agrotehničkih mera.
U gradu Leskovcu, prema rezultatima Popisa poljoprivrede 2012. godine, ima 15.507 registrovanih poljoprivrednih gazdinstava.
Plastenička proizvodnja, odnosno, uzgajanje povrtarskih proizvoda za ranu upotrebu u plastenicima, uzgajanje povrtarskih proizvoda za kasniju upotrebu, kao i njihovo plasiranje na, kako domaćem, tako i inostranom tržištu, poljoprivredna je tradicija ovog kraja.
Povrtarska proizvodnja osnovni je dopunski izvor prihoda većine lokalnog poljoprivrednog stanovništva, a u nekoliko poslednjih godina došlo je i do povećanja površina pod plastenicima i povrtarskim zasadima. Paradajz, paprika, krompir i kupus gaje se najviše od povrtarskih kultura.
U oblasti voćarstva dominiraju višnja, jagoda, šljiva i malina. Voćarska proizvodnja je važan segment poljoprivrede ovog kraja i poluintezivnog je do intezivnog tipa, a primene agrotehničkih mera i zaštite od bolesti štetočina su na zadovoljavajućem nivou.
Pašnjaci na brdsko-planinskim predelima imaju odlične uslove za bavljenje stočarstvom, međutim, mogućnosti za bavljenje intezivnom stočarskom proizvodnjom (tovna junad, mlečne rase goveda), umanjene su zbog demografskog pražnjenja sela, kao i odlaska mladih u gradska naselja. Stočarstvo ovoga kraja odvija se najčešće u ravničarskim selima i svelo se na čuvanje manjeg broja grla stoke.
Leskovac se nalazi na 42°52′ severne geografske širine i 21°57′ istočne geografske dužine, u podnožju brda Hisar, na nadmorskoj visini od 210 do 240 metara. Leskovačka kotlina, u kojoj je Grad smešten, se na severu graniči sa niškom kotlinom, dok se sa vranjsko-bujanovačkom graniči na jugu.
S ozirom na to da kroz nju prolaze važne međunarodne saobraćajnice, kao i saobraćajni pravci nižeg reda, ona ima tranzitni karakter. Zapadnu i Srednju Evropu sa Makedonijom, Grčkom i Malom Azijom povezuje glavni saobraćajni pravac koji prolazi kroz Opštinu. Od Beograda je udaljen 300, a od od Niša 40 km.
Reka Južna Morava prolazi u blizini Grada, a Veternica, Jablanica, Vlasina, Pusta Reka i Rupska reka njene su najveće i najznačajniji pritoke. One predstavljaju tzv. srpsko petorečje.
Leskovac okružuju i tri veštačka jezera – Brestovačko, Barje i Vlasinsko jezero, kao i planine Radan (1.409m), Pasjača, Goljak, Kukavica i Čemernik (1.638m), Babička gora (1.098m), Seličevica (903m) i Suva planina.
Ovo je brdsko-planinsko područje i u ukupnoj površini Grada ono zauzima njegove 2/3. Klima u Leskovcu je umereno kontinentalna sa prosečnom godišnjom temperaturom od +11,1°C. U januaru je prosečna temperatura 0oC, dok je u julu 21,6°C.
Prosečne godišnje padavine iznose 625mm, a vlažnost vazduha je 73%. U proseku ima 79 sunčanih, 112 oblačnih, 35 sa snegom i 42 tropska dana u godini.
U gradu Leskovcu, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 15.447 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno – njih 12.946, a zatim pšenicu i krupnik – 12.155 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode krompir – 6.815, papriku – 5.158, crni luk – 2.927, kao i detelinu (njih 2.882).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,92%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 1.125 gazdinstava gaji mešovitu stoku za ispašu, ne i za proizvodnju mleka, kombinovano ratarstvom, svinjama i živinom bavi se njih 1.720, međutim najviše je onih koji uz useve gaje i stoku (3.461).
Poljoprivredom se u Leskovcu bavi 40.138 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Leskovcu, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 83,83%, dok je udeo žena mnogo manji i iznosi 16,17%.
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu prednjače žene sa udelom od 60,27%.
