Opšti podaci o opštini Irig
Opština Irig je najmanja opština u AP Vojvodini i pripada Sremskom okrugu. Nalazi se na južnim obroncima Fruške Gore i na najvecoj je nadmorskoj visini od svih vojvođanskih centara opština. Irig je danas sedište Opštine sa 12 naseljenih mesta: Dobrodol, Šatrinci, Grgeteg, Neradin, Jazak, Krušedol selo, Krušedol prnjavor, Mala Remeta, Velika Remeta, Rivica i Vrdnik. U sastav Opštine spadaju jos dva naselja – Jazački prnjavor i naselje na Iriškom vencu oko Sanatorijuma za plućne bolesti, ali se statistički i administrativno ne vode kao posebni popisni krugovi.
Prostire se na površini od 230 kvadratnih kilometara, od čega poljoprivredne površine zauzimaju 17.220, a šumske 4.007 hektara. Zauzima 25% Nacionalnog parka “Fruška Gora”.
Prema popisu iz 2011. godine ovde živi 10.866 stanovnika, a većinsko stanovništvo je srpsko sa udelom od 79%. Mađari su brojniji u dva naselja – Dobrodolu i Šatrincima. U Dobrodolu Mađari čine 90,7% populacije, a u Šatrincima 75,6%.
Opšti podaci o poljoprivredi
Kada je reč o poljoprivredi, ona je ovde oduvek bila dominantna grana privrede. Najviše je oranica na kojima su zasejani pšenica, kukuruz suncokret, soja i šećerna repa, ali se poljoprivrednici u Irigu bave i vinogradarstvom (uglavnom se gaje sorte namenjene proizvodnji vina). Ne treba izostaviti ni podatak da u Opštini ima i voćnjaka (najviše bresve i jabuke), a ima i stočara u manjem broju.
Istorija opštine Irig
Ostaci naselja iz doba paleolita i neolita ukazuju da je područje Opštine naseljavano od davnina, ali i da je ovaj deo Srema bio naseljen jos u praistorijsko doba. Ovde su u starom veku živeli Iliri, Kelti i Rimljani, a tokom srednjeg Goti, Gepidi, Sloveni, Avari, Bugari, Mađari i Turci. Irig, kao mesto i područje, ima bogatu istoriju i prvi put se pominje 1225. godine kada je u njemu osnovan katolički manastir.
Od stvaranja “srpske despotovine” ima nešto više podataka o Irigu. U periodu od 1471. do 1526. godine u centru je političkih i kulturnih zbivanja, a pominje se i kao sedište plemićkih poseda. 1483. godine Irig je pripao Vuku Brankoviću. Kao kaštelani grada Iriga u službi despota iz porodice Brankovića, pominju se 1497. godine Vuk Kolakovic, a nesto kasnije – 1521. i Jova Dolić.
Ovo je veoma značajan period u istoriji Opštine jer se tada podiže osam pravoslavnih manastira grupisanih oko Iriga: Velika Remeta, Grgeteg, muški i ženski manastir Krušedol, Staro Hopovo, Novo Hopovo, stari manastir Jazak i Vrdnik. Manastiri su tokom narednih nekoliko vekova predstavljali centre kulture, obrazovanja i pismenosti, a odigrali su i značajnu ulogu u očuvanju nacionalnog identiteta i svesti, ne samo Srba već uopšte.
Potrebno je pomenuti da je manastir Hopovo bio drugo središte beogradsko-sremske mitropolije od polovine XVI do polovine XVIII veka, ali i da je u njemu živeo Dositej Obradović od 1757. do 1760. godine. Hopovo postaje centar književne i prepisivačke delatnosti, pa je prva škola kod Srba zabeležena upravo ovde.
Prema studiji Dušana Popovića “Srbi u Sremu do 1736. godine”, Irig su zvali “Fruškogorska prestonica” jer je kroz čitav XVIII i u prvoj polovini XIX veka bio najveći i ekonomski najrazvijeniji grad u Sremu. Stanovnici Iriga su se najvećim delom bavili poljoprivredom i vinogradarstvom, a bili su poznati i kao trgovci.
“Iriška kuga” je 1795. godine bila fatalna za populaciju Iriga i ostalih naselja jer je bolest prepolovila broj stanovnka. Pre kuge, Irig je u XIII veku imao više stanovnika nego tadašnji Beograd. Posle kuge više se nikada nije oporavio.
Tokom Prvog svetskog rata, Irižani su bili dobrovoljci u srpskoj vojsci. Izvestan broj meštana je u tom periodu pohapšen i streljani su taoci iz nekih sremskih mesta. Irižani su aktivno učestvovali i u Drugom svetskom ratu. 1941. godine pokrenut je ilegalni list “Istina” i formirana je Iriška četa sa komandantom Đokom Sundukovićem na čelu. U ovom kraju je 1942. organizovan masovni ustanak, a Irig je oslobođen 24. oktobra 1944. godine.
Značajne ličnosti koje su rođene ili živele u Irigu su: Borislav Mihajlović Mihiz, pesnikinja Milica Stojadinović-Srpkinja, braća Pavle i Milorad Popović-Šapčani, književnici, Teodor Avramović-Tican jedan od vođa poznate bune seljaka u Sremu (Ticanova buna) 1807. godine, Boško Palkovljević-Pinki i drugi.
U opštini Irig 74,87% zemljišta je poljoprivredno. U privatnom sektoru je skoro dve trećine plodnog zemljišta, a jedna trećina pripada društvenom sektoru poljoprivrede. Trebalo bi imati u vidu da je u toku proces vraćanja oduzete zemlje prvobitnim vlasnicima, te i da se odnos privatnog i društvenog sektora iz godine u godinu menja i sve više ide u prilog privatnom vlasništvu.
Zahvaljujući fizičkogeografskim karakteristikama koje pružaju izvanredne uslove, ratarstvo je osnovna grana poljoprivrede ove Opštine. Iz strukture zemljišnih površina vidi se da na ratarsku proizvodnju (njive) dolazi najveći procenat zemljišta.
U bivšem PTK “Irig”, oranice i bašte zauzimale su površinu od 3.483 hektara, a na njima se gaje jari i ozimi usevi. Od ozimih useva seju se pšenica i ječam, a od jarih kultura: kukuruz, suncokret, jari ječam, soja, šećerna repa.
Kada je reč o strukturi setve, pšenicom je zasejano oko jedna trećina površine, kukuruzom preko jedne trećine, suncokretom oko 13%, sojom oko 5% i šecernom repom oko 6%.
Sa južne strane Iriga, uz veštačke akumulacije Borkovačko i Bankovačko jezero, nalaze se najveće parcele pod voćnjacima. Najzastupljenija su stabla bresaka pod kojima je oko 180 hektara ukupne površine. Stabla krušaka zauzimaju oko 80, a jabuka blizu 60 hektara.
Ovde se najveći prihod sticao proizvodnjom vina i to je trajalo sve do 1885. godine, kada je vinograde na Fruškoj gori uništila filoksera. Otvaranjem podruma u Irigu 1930. godine, vinogradarstvo se ponovo razvija i dobija u zamahu. Pod vinogradom nalazi se 710 hektara. Rodni vinograd zahvata površinu od 245 hektara, a najviše gajena sorta je talijanski rizling, zatim crveni traminac, župljanka, rajnski rizling, plemenka i nešto malo šardonela. Većina sorti su vinske i njihov uzgoj je, pre svega, namenjen proizvodnji vina.
Stočarstvo je ovde raznovrsno, bez veće specijalizacije i sastoji se u uzgoju goveda, svinja, ovaca, konja i živine. Ako se ima u vidu to da livade zauzimaju svega 1,98% površina, a pašnjaci 4,89%, jasno je da je to nedovoljno za uzgoj većeg broja grla stoke i da stočarstvo nema veće mogućnosti za razvoj. U ukupnom stočnom fondu Opštine najmanje je učešće konja i goveda, dok po broju grla prednjači živina, a zatim slede svinje.
Opština Irig je najmanja opština u AP Vojvodini i pripada Sremskom okrugu. Nalazi se na južnim obroncima Fruške Gore, u blizini gradova Novog Sada i Rume, a 70km severozapadno od Beograda. Leži na glavnom magistralnom putu Novi Sad-Šabac (M-21) i na najvećoj je nadmorskoj visini od svih vojvođanskih centara opština.
Klima u opštini Irig je umereno-kontinentalna, zime su prohladne, leta topla i suva, a prosečna godišnja temperatura iznosi 11,0 oC. Dva veštačka jezera – Dobrodol u Dobrodolu i Međeš u Šatrincima, više potoka, vrela i izvora mineralne i termalne vode (Jazak i Vrdnik), čine hidrografsku mrežu ove teritorije.
U opštini Irig, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 1.481 gazdinstvo koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno (njih 1.026), a zatim pšenicu i krupnik – 865 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode soju – 302 i detelinu (248).
Najveći broj gazdinstava čine ona koja su porodična (98,51%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 177 gazdinstava uz useve gaji i stoku, njih 164 se bavi uzgojem ratarskih kultura, svinja i živine kombinovano, međutim najviše je onih koji proizvode isključivo žitarice (423).
Poljoprivredom se u Irigu bavi 3.099 ljudi. Muškarci i žene skoro u istom broju učestvuju kada je reč o ukupnom broju.
Međutim, kada je reč o nosiocima gazdinstava koji u ukupnoj populaciji poljoprivrednika u Irigu učestvuju sa 47,79%, udeo žena je mnogo manji (20,53%).Muškarci i žene skoro u istom broju učestvuju kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su muškarci u manjini, i ima ih 38,11%.
