Opšti podaci o gradu Čačku
Grad Čačak se nalazi u središnjem delu centralne Srbije i administrativni je centar Moravičkog okruga. Pored grada Čačka, Moravički okrug obuhvata i opštine Gornji Milanovac, Lučane i Ivanjicu. Čačak je smešten na kontaktu unutrašnjih Dinarida i Šumadije i prostire se na površini od 636 kilometara kvadratnih niz tok Zapadne Morave.
Na severu se Grad graniči sa opštinom Gornji Milanovac, na jugozapadu sa Lučanima, opštinom Knić na istoku, Kraljevom na jugoistoku i Požegom na zapadu. Pored centralnog istoimenog naselja, Opštinu čini još 57 naseljenih mesta, a na njenoj teritoriji, prema poslednjem popisu iz 2011. godine, živi ukupno 115.337, dok grad Čačak broji 73.331 stanovnika. Većinsko stanovništvo je srpsko sa udelom od 96,1%.
Opšti podaci o poljoprivredi
Istorija Čačka
Arheološka nalazišta na ovom prostoru datiraju iz perioda neolita ili mlađeg kamenog doba, a postoje i lokaliteti iz bronzanog doba, uglavnom su to humke, dok najznačajniji praistorijski nalaz predstavlja Atenica, gde su, pretpostavlja se, sahranjeni tribalski knez i kneginja, oko 500. godine p.n.e.
Rimska dominacija na ovom području trajala je u periodu od II do početka V veka naše ere, a Čačak i okolina bili su deo rimske provincije Dalmacije. Brojna poljoprivredna imanja (villae rusticae) iz rimskog doba, koja su otkrivena na teritoriji čačanske Opštine, svedoče o životu u antičkom periodu. Život na ovom prostoru zamire nakon Velike seobe naroda, a vizantijsko utvrđenje, koje se danas zove Gradina, podiže se tek u VI veku. Utvrđenje je, najverovatnije, predstavljalo administrativni i verski centar ovog područja.
Na lokalitetu “Kulina” pod Kablarom, pouzdano su potvrđeni najstariji materijalni ostaci života Srba na ovim prostorima, a datiraju iz perioda X-XI veka. Ovim krajem je, za vreme Stefana Nemanje, tačnije između 1168. i 1189. godine, upravljao njegov brat Stracimir, koji je podigao manastir Moravski Gradac. Kasnije je ovaj manastir bio i sedište episkopije, a zatim i mitropolije.
18. decembra 1408. godine, u jednom dubrovačkom spisu, Čačak se prvi put pominje pod današnjim imenom. Sve do Bečkog rata (1683-1699) Turska vlast na ovim prostorima nije bila ugrožena. Čačak je, uoči Austro-turskog rata (1716-1738), brojao oko 150 kuća, da bi oslobođenje, u jesen 1717. godine, dočekao kao pusto mesto. Požarevačkim mirom ostaje u austrijskim rukama, ali su ga Turci, krajem februara 1738. još jednom zauzeli i uništili.
U Prvom srpskom ustanku Čačak je oslobođen u proleće 1804. godine, a kada su Turci 1813. napali Srbiju, pod njihovu vlast pada i Čačak. Zbog teškog života pod Turcima i nepodnošljivog ugnjetavanja srpkog naroda, misao o novom ustanku stalno je tinjala i nije zamirala. U septembru 1814. godine, u selu Trnavi izbila je Hadži-Prodanova buna koju su Turci svirepo ugušili, a na proleće 1815. godine, u Takovu, izbio je Drugi srpski ustanak koji je zahvatio veliki deo Srbije. Od 25. aprila do 13. juna vođena je velika bitka na Čačku u kojoj je uništena glavnina turske vojske u beogradskom pašaluku, a ovde je poginuo i predvodnik turske vojske Imšir-paša.
Posle Drugog srpskog ustanka Čačak se razvijao kao nahijsko sedište, a početkom tridesetih godina XIX veka Turci konačno napuštaju Čačak. Crkva je obnovljena 1834. godine, a Gimnazija je počela sa radom 1837. Ekonomski preporod čitave zemlje krenuo je sa nezavisnošću i međunarodnim priznanjem 1878. godine. U tom periodu Čačak postaje centar za promet poljoprivrednih proizvoda u Zapadnoj Srbiji, a 1911. godine Grad je uključen u železnički saobraćaj.
25. oktobra 1918. godine Čačak je oslobođen posle trogodišnje Austro-ugarske okupacije, te je Grad nastavio svoj razvoj u proširenoj državi. U Drugom svetskom ratu ova teritorija bila je središte sukoba između partizana i četnika, a Nemci su, pored terora nad stanovništvom, opljačkali i industrijska postrojenja. 3. decembra 1944. godine nemačke jedinice su isterane iz grada i Čačak je konačno oslobođen.
Značajne ličnosti koje su rođene ili živele u Opštini: glumica Sonja Savić, muzičar i vođa grupe “Riblja Čorba” Bora Đorđević, lekar Dr. Dragiša Mišović, poznati košarkaški trener najbolji i najtrofejniji trener Evrope Željko Obradović, reditelj Puriša Đorđević, pesnik Vladislav Petković Dis, slikarka Nadežda Petrović, košarkaš Dragan Kićanović, srpski vojvoda Stepa Stepanović i mnogi drugi…
Grad Čačak se nalazi 43°53´ severne geografske širine i 20°21´ istočne geografske dužine, na nadmorskoj visini od 242 metara. Najvećim delom je smešten u zapadnom Pomoravlju, a Čačanska kotlina čini njegov centralni deo. Kada je o reljefu reč, teritorija Grada se može podeliti na tri morfološke celine, a to su: Čačanska kotlina, brdsko-brežuljkasti predeo i planinski predeo.
Pomenuta Čačanska kotlina pruža odlične uslove za bavljenje poljoprivredom, smeštena je između planina Ovčara i Kablara na zapadu, Vujna i Bukovika na severu, Jelice na jugu, a na istoku je otvorena prema Kraljevačkoj kotlini. Brdsko-brežuljkasti predeo zahvata skoro trećinu površine grada Čačka. Na nadmorskoj je visini od 300 – 500 metara i čini prelaz između ravničarskog i planinskog predela. Ovde se nalaze brojni zasadi voćnjaka i vinograda.
Planinski predeo se nalazi na 500-985 m nadmorske visine i ovde se izdvajaju planine Ovčar (985 m), Jelica (929 m), Kablar (885 m) i Vujan (857 m). Podnožje planine Jelice pod oranicama je i voćnjacima, a šume hrastova i četinara nalaze se na višim predelima. Ovčarsko-kablarska klisura usečena je na strmoj krečnjačkoj strani planine Ovčar, prema Zapadnoj Moravi. Pet manastira “srpske Svete Gore” smešteno je na padinama ove planine.
Klima ovog područja je umereno kontinentalnog tipa sa srednjom godišnjom temperaturom vazduha od 10,47°C. Najhladniji mesec je januar sa prosečnom temperaturom od 0,04°C, a najtopliji je avgust sa prosečnom temperaturom od 22,7°C. Vlažnost vazduha je 80,7%, dok srednja godišnja visina padavina iznosi 692,9 mm. Ova teritorija nije izložena jakim vetrovima, a najčeše duvaju severni i severoistočni vetrovi prosečnom brzinom od 2,3 m/s. Zapadni vetrovi su ređi, sa prosečnom brzinom od 1,4 m/s.
U gradu Čačku, prema zvaničnim podacima iz popisa poljoprivrede koji je Republički zavod za statistiku sproveo 2012. godine, 10.386 gazdinstava koristi poljoprivredno zemljište. U najvećem broju imaju oranice i bašte, odnosno najčešće gaje kukuruz za zrno (njih 6.178), a zatim pšenicu i krupnik – 4.006 gazdinstava. Prema broju slede poljoprivredna domaćinstva koja proizvode krompir – 2.177, ječam – 2.141, detelinu – 1.925 i lucerku (njih 1.825).
Najveći broj gazdinstava su porodična (99,66%), a ostalo su pravna lica.
Ukupno 1.020 gazdinstava specijalizovano je za voće, njih 1.132 bavi se mešovitom stokom uglavnom za ispašu, a ne za proizvodnju mleka, međutim najviše je onih koji se bave različitim kombinacijama useva i stoke (1.955).
Poljoprivredom se u Čačku bavi 24.380 ljudi, a muškarci prednjače kada je reč o ukupnom broju.
Kada je reč o nosiocima gazdinstava u Čačku, muškarci su ponovo u prednosti i učestvuju sa 81,82%, dok je udeo žena mnogo manji (18,18%).
Kada je reč o članovima poljoprivrednih domaćinstava, tu su žene u većini i ima ih 63,76%.
